THỜI ĐẠI LỊCH SỬ

Thời đại lịch sử hay còn được gọi là thời kỳ lịch sử (historical period) là một khoảng thời gian trong quá khứ được xác định bởi sự phân kỳ lịch sử. Sự phân kỳ lịch sử (periodization) là quá trình nghiên cứu và phân loại quá khứ thành các khối thời gian được định lượng để giúp nghiên cứu và phân tích lịch sử[1], và như vậy mỗi khối thời gian đó được gọi là một thời kỳ lịch sử. Có nhiều cách phân kỳ lịch sử theo nhiều trường phái nghiên cứu lịch sử khác nhau, một trong số đó là cách phân kỳ theo trường phái của chủ nghĩa Marx. Karl Marx (1818 – 1883) đã sáng tạo ra một lý thuyết mới để ứng dụng trong việc phân kỳ lịch sử, đó là lý thuyết về hình thái kinh tế - xã hội. Thông qua lý thuyết này, Marx cho rằng sự phát triển của lịch sử loài người là sự phát triển từ thấp đến cao của các phương thức sản xuất. Marx cũng thấy rằng trong mỗi hình thái kinh tế - xã hội sẽ có sự hình thành nên ra một giai cấp mới hay sự phát minh ra công cụ lao động mới mà từ những giai cấp hay công cụ lao động này có thể dẫn tới sự sụp đổ của chính hình thái kinh tế - xã hội đó.

Theo Marx, loài người đã trải qua 5 hình thái kinh tế - xã hội từ trước đến nay, tương ứng với 5 thời kỳ trong phân kỳ lịch sử:

1. Hình thái công xã nguyên thủy tương ứng với thời kỳ tiền sử.

                2. Hình thái chiếm hữu nô lệ tương ứng với thời kỳ cổ đại.

3. Hình thái phong kiến tương ứng với thời kỳ trung đại.

4. Hình thái tư bản chủ nghĩa tương ứng với thời kỳ cận đại

5. Hình thái xã hội chủ nghĩa tương ứng với thời kỳ hiện đại.

---

[1] Adam Rabinowitz, 2014, It’s about time: Historical periodization and linked ancient world data, Institute for the Study of the Ancient World Papers.

--------

N.X.V